“သင် နာကြည်းမှုမရှိလျှင်၊ သင် ဂရုမစိုက်ဘူး” ဆိုသည့် ထုတ်ဖော်ပြသမှုက ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက ဒီမိုကရေစီအရေး၊ လွတ်လပ်မှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးအပေါ် ရက်ရက်စက်စက် ဖိနှိပ်ခံနေရသည့်အပေါ် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝန်း၏ အားနည်းသော တုံ့ပြန်မှုနှင့် ထိုက်တန်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံပြင်ပမှာတော့ လုံလောက်သည့် နာကြည်းမှုတွေ မရှိပါ။ ထို့အပြင် သတင်းသမားတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သူတွေရဲ့ အစွမ်းကုန်ကြိုးပမ်းချက်တွေ ရှိနေပေမယ့်လည်း ကမ္ဘာကြီးက လုံလောက်သော အာရုံစိုက်မှု မပေးသေးပါ။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၂ နှစ်ပြည့်အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့က အသံတိတ်သပိတ်က နိုင်ငံအဝှမ်းက လမ်းများအပေါ် လူသူကင်းမဲ့စေခဲ့ပါသည်။ မြို့ကြီး၊ မြို့ငယ်များနှင့် ကျေးရွာများပါမကျန် လူမျိုး၊ဘာသာစကားပေါင်းစုံမှ ပြည်သူတွေက သူတို့ရဲ့ တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်မှုတို့ဖြင့် ကျယ်လောင်မြင်သာစွာ ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့ကြပါသည်။
မြန်မာပြည်သူလူထုတို့၏ သတ္တိရှိရှိ ဒီလိုလုပ်ဆောက်ချက်အပေါ် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝန်း၏ တုံ့ပြန်မှုမှာ ရှက်ဖွယ်ရာဖြစ်သည်။ အခွင့်အာဏာရှိတဲ့ အစိုးရလမ်းကြောင်းတွေ အသံကြားအောင် လုပ်ကြရမည့်အစား၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှတဆင့် စစ်အစိုးရကို ပံ့ပိုးနေသည့် ကုမ္ပဏီများကို ရှုံ့ချမည့်အစား သူတို့ပါ တိတ်ဆိတ်နေကြသည်။ နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်မှုကောင်စီ (SAC) ၏ တရားမဝင် စစ်အစိုးရကို တွန်းအားပေးနေသည့် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ဆဲ စီးပွားရေးအကူအညီနှင့်ကုန်သွယ်မှုကို ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ရှုံံ့ချရမည့်အစား နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းတွေက စောင့်ကြည့် အချိန်ဆွဲနေကြပါသည်။ ပိုတောင် တိတ်ဆိတ်နေကြသည်။
ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့က သတ္တိရှိရှိ ဆင်နွှဲခဲ့ကြသည့် အသံတိတ်သပိတ်၏ ဆိုလိုရင်းကို နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းတွေ လွဲချော်သွားဟန်ရှိနေချိန်မှာ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ တရားမဝင်စစ်အစိုးရကတော့ ရှင်းလင်းစွာ နားလည်သဘောပေါက်နေနှင့်ပြီ။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့က ကျယ်လောင်သော ဆိတ်ငြိမ်မှုက SAC စစ်အစိုးရ၏ အခွင့်အာဏာနှင့် တရားဝင်မှု လုံးဝ မရှိတာကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းတို့၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ၊ လှည်းစားနေသော လူဆိုးဂိုဏ်းများနှင့် စီးပွားရေး ခရိုနီများမှ လွဲရင် SAC စစ်အစိုးရကို လူတိုင်း ဆန့်ကျင်နေကြတာ ဖြစ်ပါသည်။ ဒါကို ထိတ်လန့်သွားကာ စစ်အစိုးရမှ နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေကို သက်တမ်းထပ်တိုးခဲ့ပြီး ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားသူများနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သူများအပေါ် ရက်ရက်စက်စက် ဖြိုခွင်းမှုအပေါ် အရှိန်မြှင့်ခဲ့ပါသည်။ ဖမ်းဆီးဖိနှိပ်ခြင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အကြမ်းဖက်မှု လှိုင်းသစ်တစ်ခု စတင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါသည်။
ကြံရာမရဖြစ်နေသော စစ်အစိုးရမှ လူသူကင်းမဲ့သည့် လမ်းများပေါ်မှာ လူတအုပ်ကို စုရုံးလှုပ်ရှားစေသည်၊ အင်အားပြသရာ မရောက်ပဲ အားနည်းချက်ကို သိသာစေသည်
စစ်အစိုးရကလည်း ပြည်သူတို့၏ ထိရောက်ကျယ်ပြန့်သော အသံတိတ်သပိတ်က ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ကျင်းပမည့် ၎င်းတို့၏ အတုအယောင်ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် ထိခိုက်စေမယ်ဆိုတာ သိရှိထားလိုက်ပါပြီ။ တရားမဝင် SAC စစ်အစိုးရ၏ ဩဂုတ်လမှာ ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းကို ကျေနပ်စေရန် ဖြစ်ပါသည်။ ထိုရွေးကောက်ပွဲများဖြင့် ဒီမိုကရေစီပြန်လည်ရရှိနေမှု တိုးတက်မှုအခြေအနေအဆင့်ဆင့်ကို ပြသရန်ဖြစ်သည်။ EU အပါအဝင် အစိုးရများစွာ၏ စီးပွားရေးနှင့် ကုန်သွယ်ရေး အကြံပေးများက SAC စစ်အစိုးရနှင့် ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေး ခရိုနီများကို အကြံပြုထားသည့်အချက်မှာ – ဩဂုတ်လတွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲများ၏ ထင်မြင်ချက်က စီးပွားရေးပိတ်ဆို့ထားမှုကို လျော့ကျရန်၊ စစ်ခေါင်းဆောင်တို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို သုံးစွဲခွင့်ရစေရန်နှင့် “ပုံမှန်စီးပွားရေးလုပ်ငန်း” ပြန်လည်ရောက်ရှိစေရန် အကူအညီ ပေးလိမ့်မည် ဆိုတာပဲ ဖြစ်ပါသည်။
သို့သော်လည်း ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့က အသံတိတ်သပိတ်က ဒီထင်မြင်ချက်ကို ကွဲအက်စေသည်။ အတုအယောင်ရွေးကောက်ပွဲကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သပိတ်မှောက်မည့် အလားအလာ တကယ်ဖြစ်လာမည်။ စိတ်ပျက်အားငယ်ရသည့်အနေအထားမှာ စစ်အစိုးရအနေဖြင့် မြန်မာပြည်သူလူထုအပေါ် ထိုးစစ်အသစ် စတင်ခဲ့ပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲများဟာ အတုအယောင်နှင့် တရားမဝင်သာ ဖြစ်ကြောင်း ချက်ချင်းရှုံ့ချခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းမှ တုံ့ပြန်ရပါမည်။ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်း အနေဖြင့် နာကြည်းကြရမည်၊ တရားမဝင် SAC စစ်အစိုးရနှင့် ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေး ခရိုနီများအပေါ် စုပေါင်း အရေးယူခြင်းဖြင့် နာကြည်းမှုကို ပြသကြရမည်။
ဒီလိုဆောင်ရွက်ချက်တွေက အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကို မြန်မာပြည်သူတို့၏ တရားဝင် အစိုးရအဖြစ် အပြည့်အဝ အသိအမှတ်ပြုသည့် သဘောလည်း ဖြစ်ပါသည်။ အပြည့်အဝ အသိအမှတ်ပြုမှုလို့ ဆိုရာမှာ NUG နှင့် နှစ်နိုင်ငံအကူအညီဖြင့် ကျောထောက်နောက်ခံရှိမှု၊ အစိုးရအချင်းချင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ဆိုလိုပါသည်။ အပြည့်အဝ အသိအမှတ်ပြုမှုတွင် အစိုးရဌာနများ/ ဗျူရိုများအားလုံးနှင့် ၎င်းတို့၏ ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးမစ်ရှင်များမှ NUG ၏ တရားဝင် သံတမန်ရေး အသိအမှတ်ပြုမှု ပါဝင်စေရပါမည်။
အာရုံစိုက်မှုထားပြီး နာကြည်းခဲ့ကြရသူတိုင်းက NUG ကို အသိအမှတ်ပြုရန်ဆိုထားသည့် ၎င်းတို့အစိုးရ၏ အရေခြုံမှုကို စိန်ခေါ်လိမ့်မည်ဖြစ်သော်လည်း ၎င်းတို့အစိုးရ ဌာနများ၊ ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးမစ်ရှင်များကို ကုန်သွယ်မှု၊ အကူအညီနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ စီးဆင်းနေစေမည်။ ဒီတူညီသော ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးမစ်ရှင်များမှ ဩဂုတ်လ ရွေးကောက်ပွဲကို “ ချို့ယွင်းချက် ရှိသော်လည်း တိုးတက်မှု၏ လက္ခဏာ” အဖြစ် ပြည်တွင်းကလူတွေ လက်ခံရန် စည်းရုံးလိမ့်မည်။
နိုင်ငံတကာ အစိုးရများက ရွေးကောက်ပွဲကို ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည်ရှိရေး “တဖြည်းဖြည်း တိုးတက်မှု” လက္ခဏာအဖြစ် လက်ခံလိုက်ပါက ဒီမိုကရေစီ ဘယ်တော့မှ ပြန်ရတော့မည် မဟုတ်ပါ။ ပြန်ရနိုင်တာဆိုလို့ စစ်တပ်ခရိုနီများနှင့် စီးပွားရေး အပေးအယူသာ ဖြစ်ပါသည်။
ယူကရိန်းက ရှည်လျားသော စစ်ပွဲ၊ စွမ်းအင်လိုအပ်ချက်နှင့် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးဆိုင်ရာ “မဟာဗျူဟာ” ထည့်သွင်းစဥ်းစားမှုများတွင် မြန်မာနိုင်ငံက ဒီမိုကရေစီ၊ လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် လူ့အခွင့်အရေးများကို ဓားစာခံအဖြစ် ဆုပ်ကိုင်ထားလို့ မရနိုင်ပါ။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တုန်းက တောင်သူ၊လယ်ယာလုပ်သားများ အသံတိတ်သပိတ် ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။ ဒါကြောင့် EU နှင့် တခြားနိုင်ငံများ ဆန်နှင့် တခြားလိုအပ်သောစားသောက်ကုန်များ ဘာကြောင့် တင်ပို့နေသေးလဲ? လူသားချင်းစာနာမှုအကျပ်အတည်းကာလတခုမှာ ဘာကြောင့် ကုန်သွယ်မှုကို “ပုံမှန်” ဖြစ်စေရန် ကြိုးပမ်းနေကြသလဲ? နိုင်ငံခြားအစိုးရများ၏ အစိတ်အပိုင်းများ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအဖွဲ့များမှ ဩဂုတ်လ ရွေးကောက်ပွဲကို “ပုံမှန်အတိုင်းလည်ပတ်နေသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်း”၏ ရှေ့ပြေးနိမိတ်အဖြစ် တင်ပြရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ပါဝင်ပတ်သက်နေခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့က အသံတိတ်သပိတ်မှာ မြန်မာပြည်သူတွေ ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ကြပြီ ဖြစ်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ အာရုံစိုက်ကြရမည်၊ နာကြည်းမှုတို့ဖြင့် အလေးပေးဆောင်ရွက်ကြရပါမည်။